asgrauw maanlicht

• Mei 5, 2024

De maan lijkt een vormveranderaar te zijn als het zijn maandelijkse baan maakt. In de duisternis van de ruimte zien we alleen het deel van de maan dat de zon verlicht. Maar soms is er een heldere halve maan met wat eruit ziet als een spookachtige schaduw die de rest van het gezicht van de maan invult. Wat stelt ons in staat om de nachtzijde van de maan te bekijken, en hoe kan dit fenomeen helpen het leven op verre planeten te detecteren?

Fasen van de maan
De zon licht de halve maan op. Hoeveel van deze verlichte helft die we zien, hangt af van waar de maan zich in haar baan bevindt. Dit is waarom de maan fasen heeft. Als we bijvoorbeeld de hele dagzijde van de maan kunnen zien, hebben we een 'volle maan'. Als slechts de helft van de dagzijde van de maan zichtbaar is, zien we een "halve maan".

Crescent Moon en earthshine
Er kan een vreemd en mooi gezicht zijn wanneer de maan een dunne halve maan is. Je kunt zowel de helderwitte zonovergoten halve maan zien als de blauwachtige grijze kleur van de nachtzijde van de maan. Het wordt vaak de 'oude maan in de armen van de nieuwe maan' genoemd.

Leonardo da Vinci in de zestiende eeuw was de eerste die uitlegde wat er aan de hand was. Wanneer de maan schijnt door gereflecteerd zonlicht, noemen we het maneschijn. Maar zonlicht reflecteert ook van de aarde naar de maan, en dit wordt genoemd asgrauw maanlicht. Wanneer de maan zich in de dunne halvemaanfase bevindt, kan deze worden verlicht door zonlicht aan de dagzijde en aardeschijn aan de nachtzijde.

Gezien vanaf de maan heeft de aarde fasen. Wanneer de maan een dunne halve maan is, is de aarde bijna vol. Dat betekent dat er meer licht wordt gereflecteerd door de aarde, er wordt een groter maangebied verlicht en er is niet veel direct zonlicht op de maan om het aardlicht te overspoelen. Terwijl de maan in zijn baan beweegt, groeit het zonovergoten gedeelte en krimpt dat van de aarde.

Earthshine en Earth's albedo
aarde albedo is de fractie van het ontvangen zonlicht dat vervolgens wordt gereflecteerd. Het wordt bijvoorbeeld beïnvloed door sneeuw en ijs, dat meer reflecteert dan water of vegetatie. De belangrijkste factor die het albedo beïnvloedt, is bewolking - het is goed voor ongeveer de helft. Monitoring van de albedo vertelt ons iets over de energiebalans van de aarde en of deze verandert. Alle wolken reflecteren zonnestraling, dus dat verhoogt het albedo. Het betekent echter niet dat alle wolken afkoeling veroorzaken, want sommige vangen meer warmte op dan ze reflecteren.

In het verleden werd aangenomen dat het albedo redelijk constant was, maar er waren niet veel gegevens om dat te ondersteunen of te weerleggen. De afgelopen jaren zijn er studies geweest naar het albedo. Wetenschappers hebben zowel satellietgegevens als aardse gegevens gebruikt en ze hebben een aanzienlijke variatie in het albedo gevonden. Het is nog niet duidelijk hoe deze veranderingen in klimaatmodellen passen, maar er komen nu tenminste gegevens beschikbaar.

Planetshine en ringshine
Earthshine is slechts een voorbeeld van planetshine, een planeet die de donkere kant van een maan verlicht door gereflecteerd zonlicht. Ruimtesondes hebben manen van Jupiter en Saturnus afgebeeld toen ze werden verlicht door planetshine. Met name de Cassini-sonde heeft een aantal afbeeldingen van gedeelten van de manen van Saturnus zichtbaar gemaakt door planetshine.

In feite zijn er vrij complexe patronen van licht op Saturnus. De planeet reflecteert niet alleen zonlicht, maar ook de ringen. De ringen kunnen worden verlicht door de planeet, maar de planeet kan ook worden verlicht door de ringen.

Zoeken naar aardse planeten
We zouden verwachten dat planeten rond andere sterren ook het licht van hun zon reflecteren. Twee ruimteagentschappen waren bezig met het plannen van missies die deze planetshine konden detecteren en de spectra doorzoeken op zuurstof, water, methaan en andere stoffen die verband houden met levende wezens op aarde.

Gedetailleerde planetshine-observaties maakten deel uit van de voorbereiding op deze missies. Ze waren van plan het spectrum van aardlicht te bestuderen om het te vergelijken met kenmerken op extrasolar planeten. Zowel NASA's Terrestrial Planet Finder als de Darwin-missie van de European Space Agency (ESA) zijn geannuleerd.

Even kijken
Probeer een dunne maansikkel te vinden en kijk of de nachtzijde wordt verlicht door aardlicht. Hoewel aardlicht veel zwakker is dan zonlicht, kunnen waarnemers met een verrekijker toch een aantal functies zien aan de kant van de maanavond. Op het noordelijk halfrond is de beste weergave in de avondschemering in de lente of de ochtendschemering in de herfst.

Video-Instructies: Aardlicht - waarom het donkere deel van de maan ook zichtbaar is (Mei 2024).