La Malinche - Verrader, slachtoffer of overlevende?

• April 29, 2024

In de Mexicaanse geschiedenis is er waarschijnlijk niet meer beschaamd persoon dan La Malinche. Zelfs vandaag de dag is het gebruikelijk om het epitheton 'malinche' te horen slingeren naar iemand die zijn vertrouwen heeft geschonden of wordt beschouwd als een verrader van de Mexicaanse cultuur. "Malinche" is synoniem met verrader. Zoals zoveel vrouwelijke historische acteurs weten we echter heel weinig over de vrouw die bekend zou worden als La Malinche. Dit artikel geeft een historische achtergrond voor het begrijpen van de vrouw achter de mythe.

In 1519 ging Hernan Cortés op zoek naar de kust van wat we nu Mexico noemen. Weinigen hadden ooit gedacht dat hij uiteindelijk een van de machtigste rijken van Amerika zou neerhalen - de Azteken. Zijn 'prestatie' werd echter vergemakkelijkt door een aantal toevallige gebeurtenissen (voor de Spanjaarden), rampzalige epidemieën onder de Azteken en de hulp van een nobel geboren inheemse vrouw. Deze vrouw is bekend onder verschillende namen, waaronder La Malinche, Malintzin en Doña Marina, afhankelijk van wie over haar spreekt.

Malintzin werd geboren in een adellijke familie ergens in het golfkustgebied tussen de centraal-Mexicaanse (Nahua) en Maya-culturen. Haar vader was een machtig leider die stierf toen Malintzin nog een meisje was. Uiteindelijk hertrouwde haar moeder en kreeg een zoon met haar nieuwe echtgenoot die tijdens het huwelijk de rol van Chief had overgenomen. Om ervoor te zorgen dat de jongen de rijkdom en sociale positie erven, was het noodzakelijk om zich te ontdoen van Malintzin. Ze werd verkocht als slavernij en uiteindelijk meerdere keren verhandeld. Onder de Nahua- en Maya-volkeren van haar tijd was het gebruikelijk dat jonge vrouwen als 'geschenken' werden gegeven aan hoogwaardigheidsbekleders.

Dit is hoe Malintzin werd geassocieerd met Hernan Cortés. Tijdens een bezoek aan een Maya-heer in de buurt van de moderne stad Villahermosa, kreeg Cortés een geschenk van twintig vrouwen, waaronder Malintzin. Cortés 'reguleerde' haar naar een van zijn kapiteins, maar nam haar snel terug. Dit was nadat hij ontdekte dat Malintzin vloeiend Maya en Nahuatl (de taal van de Azteken) sprak. Cortés had al een vertaler voor Maya / Spaans, maar toen de Spanjaarden naar het Azteekse grondgebied trokken; de behoefte aan een Nahuatl-spreker werd duidelijk. Een tijd lang vertaalde Malintzin Nahuatl in het Maya, dat voor Cortés in het Spaans werd vertaald door een Spanjaard die zeven jaar lang door de Maya's gevangen was gehouden. Maar Malintzin was zeer intelligent en leerde snel Spaans te spreken om rechtstreeks met Cortés te praten.

Cortés begon niet alleen sterk te vertrouwen op de taalvaardigheid van Malintzin, maar ook op haar culturele kennis van de mensen die ze ontmoetten terwijl ze marcheerden naar de Azteekse hoofdstad Tenochtitlan. Ze werd gedoopt en omgedoopt tot Marina; vanwege haar nobele status kreeg ze de eretitel van Doña. Veel van wat bekend is over Doña Marina is afkomstig van de Spaanse chroniqueur Bernal Diaz del Castillo, die Doña Marina in hoog aanzien hield en haar kritische dienst voor de verovering erkende.

In een tijd waarin vrouwen niet als gelijken in noch de Spaanse noch de inheemse culturen werden gezien, onderscheidt Doña Marina zich als een uitzondering. Historische documenten opgesteld door inheemse volkeren die de Spaanse invasie vastlegden, bieden een fascinerende kijk op de rol die Malintzin / Doña Marina speelde in dit historische drama. Vanuit het inheemse perspectief wordt Malintzin / Doña Marina prominent afgebeeld in scènes van diplomatie, groeten en zelfs gevechten. Ze werd afgebeeld met de kleding van een nobele vrouw; haar loutere aanwezigheid in de documenten getuigt van haar belang. Het lijkt uit Spaanse en inheemse archieven dat Doña Marina en Cortés echt in overleg opereerden en constant gezelschap hielden.

Doña Marina assisteerde Cortés vanaf bijna het begin van zijn campagne in 1519 tot de val van Tenochtitlan drie jaar later in 1521. Ze gaf geboorte aan Cortés 'eerste zoon, Martin, in 1522 of 1523. Cortés was al getrouwd met een Spaanse vrouw van hoge kwaliteit status die weinig meer was dan een politiek hulpmiddel voor zijn ambities. Als moeder van een onwettig, gemengd bloedkind symboliseerde ze degeneratie, verraad en moedwillige seksualiteit. Nu wordt ze meestal aangeduid met haar geobjectiveerde naam - La Malinche. Net als Lilith, Eva, Medea en Magdalene duidt La Malinche op dubbelhartigheid, vrouwelijke kwetsbaarheid en gevaar.

Na de val van het Azteekse rijk en de opkomst van de Spaanse overheersing werd het een handig apparaat om de schuld van de verovering op de schouders van een vrouw te leggen. Ze werd opnieuw getransformeerd - dit keer in een meedogenloze vrouw die haar eigen volk verraadde. Ze werd de enige oorzaak van de val van inheemse samenlevingen in Meso-Amerika, hoewel hele stadstaten, zoals Tlaxcala, zich met de Spanjaarden tegen de Azteken verenigden.

Helaas hebben we niet één opgenomen woord dat direct kan worden toegeschreven aan Malintzin / Doña Marina / La Malinche. Geen enkele andere vrouw heeft zo'n belangrijke rol gespeeld in historische gebeurtenissen zonder iets achter te laten van haar persoonlijke gedachten, motivaties of overtuigingen. Ze presenteert ons een probleem van ambivalentie - was ze een slachtoffer, opportunist, overlevende of verrader? Het antwoord blijft onbekend, terwijl velen haar erfenis betwisten.